Definities
Geroscoop: inzicht in geschikte woningen en woonbuurten

De Geroscoop geeft informatie over de geschiktheid van woningen en woonbuurten voor mensen met een mobiliteitsbeperking.  Hierbij gaat het om ouderen, maar ook om mensen met  beperkingen in het uithoudingsvermogen of evenwicht. Met deze informatie kan worden nagegaan in hoeverre woningen of woonbuurten aanpassingen behoeven om de geschiktheid deze doelgroep  te vergroten. 

De gegevens zijn afkomstig uit de Basisadministratie Adressen en Gebouwen (BAG), van het het CBS, van adressenoverzichten van fysiotherapeuten en locaties voor verpleging en verzorging.

De Geroscoop heeft tot doel de beleidsvorming rondom het geschikt wonen op lokaal niveau te  ondersteunen.  De Geroscoop is in ontwikkeld  door Questan Advies.
Geschikte woning:

Een woning is geschikt wanneer deze door mensen met  mobiliteitsbeperkingen goed bewoond kan worden.

Een woning wordt als geschikt beschouwd, wanneer deze:
  • toegankelijk is zonder trappen te hoeven lopen (hiertoe behoren eengezinswoningen, benedenwoningen en flatwoningen met lift) én
  • wanneer binnen de woning de badkamer (met toilet) en de slaapkamer zich op dezelfde verdieping bevinden, terwijl beide voldoende ruim zijn om zich (eventueel met hulpmiddelen) doorheen te bewegen.
Voor het bepalen van de potentiële geschiktheid van eengezinswoningen is gebruik gemaakt van de criteria uit de 'Doorzonscan', waarvan de belangrijkste zijn:
  • woninggrootte: hoe groter, hoe meer ruimte voor gebruik van hulpmiddelen;
  • bouwperiode: mede door bepalingen in het Bouwbesluit is er een verband tussen bouwperiode en woningindeling.
Het aandeel geschikte woningen is als volgt vastgesteld:
(Aantal nultredenwoningen in gestapelde bouw + 1/2 maal het aantal potentieel geschikte eengezinswoningen ) gedeeld door het totaal aantal woningen.

Meer over de Doorzonscan De Doorzonscan onderscheidt verder het eigendom: huur- of koop. Vanwege het ontbreken van informatie op woningniveau (en omdat het voor de resultaten van minder belang is) is dit gegeven buiten beschouwing gelaten.

De kans op geschiktheid van een eengezinswoning is volgens de Doorzonscan op de volgende manier afhankelijk van grootte en bouwperiode.

Kengetallen potentieel geschikte huurwoningen

 

 

tot 250m3

250m3-300m3

300m3 en groter

tot 1965

0%

5%

5%

1965-1980

15%

25%

25%

1980 en later

40%

40%

75%

 

 

 

 

 

 

 

 

Kengetallen potentieel geschikte koopwoningen

 

 

tot 300m3

300m3-350m3

350m3 en groter

tot 1965

15%

20%

30%

1965-1980

15%

60%

90%

1980 en later

70%

70%

90%

Bron: De Doorzonscan; meetinstrument voor de potentiële geschiktheid van eengezinswoningen voor ouderen. Houten, Laaglandadvies, 2008


In de Geroscoop is de inhoud omgerekend naar oppervlakte (uitgangspunt dat een bouwlaag gemiddeld 3 meter hoog is) en zijn de kansen op geschiktheid tussen huur en koop gemiddeld.
Laagbouwwoningen met  een benedenverdieping  groter dan 75 m2 zijn als potentiëel geschikt beschouwd omdat hier ruimte is voor het realiseren van bouwkundige aanpassingen.
Geschikte woonbuurten

In Duitsland bezigt men wel de criteria Arzt-Aldi-Apotheker om aan te geven welke buurten geschikt zijn voor ouderen (Lezing Prof. dr. G. de Kam; Gouda, 14 december 2015). Ofwel: een huisarts(enpost), een supermarkt en een apotheek als basisvoorwaarden voor een geschikte buurt voor ouderen.

Rigo onderzocht op basis van interviews met deskundigen waaraan een woonomgeving moet voldoen voor mensen die voorheen een verzorgingshuisindicatie kregen (ZZP VV 1 t/m 4). De onderzoekers concluderen dat vooral de aanwezigheid van een supermarkt en een ontmoetingspunt van belang zijn voor het zelfstandig wonen van ouderen met lichamelijke beperkingen (zie voor het complete overzicht onderaan deze pagina).

In ons onderzoek is uitgegaan van de gemiddelde afstand van woonadressen tot essentiële voorzieningen. Naarmate een voorziening vaker door ouderen wordt bezocht, is deze zwaarder meegewogen. De wegingsfactor is gebaseerd op het geschatte aantal bezoeken per jaar.
  • Supermarkt / winkel voor dagelijkse boodschappen (vijf maal)
  • Huisarts (drie maal) 
  • Apotheek (een maal)
  • (Ontmoetingspunt in) zorginstelling  (een maal)
  • Fysiotherapeut  (een maal; indien bekend)
  • Ziekenhuis (een maal)
  • Bushalte (een maal)
Het resultaat is een gewogen afstand tot de genoemde voorzieningen. In de praktijk varieert deze tussen circa 300 m en 5 km.
'Grijze druk'

In de demografie wordt de term 'grijze druk' gezien als het aantal 65-plussers in een gebied ten opzichte van het aantal personen van 20-65 jaar in dat gebied. Hier gaan we uit van:

Het aantal personen vanaf 75 jaar in een zelfstandige woning per 100 geschikte woningen (volgens de definitie hierboven) in een gebied.  

Of een hoge 'grijze druk' in de praktijk problematisch is, hangt ondermeer samen met de mate waarin binnen een gebied 75-plussers in geschikte woningen wonen (geschikte woningen worden uiteraard ook door jongere huishoudens bewoond).


Bijlage: Omgevingscriteria volgens Rigo


Essentieel zijn de mogelijkheid voor alarmering (de snelheid waarmee eventueel hulp kan worden ingeroepen en de mate waarin toezicht kan worden gehouden), de geschiktheid van de woning (beugels, nultredenwoning, rolstoelgeschiktheid), de geschiktheid van de woonomgeving (winkels voor dagelijkse levensbehoeften en mogelijkheden voor ontmoeting en de geschiktheid van de (semi-) openbare ruimte voor rollators en rolstoelen).

    1 2a 2b 3 4b 4c
Minder sociaal redzaam Beginnend PG Somatisch matig Somatisch zwaar Zintuiglijk en fysiek Psychisch en fysiek
Alarm/toezicht            
alarm/contact 24/7 2 3 3 3 3
alarm 20-30 min 2 3 3 3
alarm < 10 min 2 2,5 3
Woning
beugels 2 2 3 3 3 3
nultrede 1 1 2 3 3 2
rolstoelgeschikt 1 2,5
Woonomgeving
winkels dagelijks < 100m 1 3 2 1
winkels dagelijks < 1000m 3 3 3 3 3
ontmoeten/activiteiten < 100m 1 1 3 2 1
ontmoeten/activiteiten < 1000m 3 1 3 3 2 2
Openbare ruimte
rollatorgeschikt 3 3 3 2
rolstoelgeschikt     3 2,5 2  
1 Fijn en prettig. (Maakt het leven prettiger (bij afwezigheid niet onoverkomelijk).
2 Zeer wenselijk (doet afbreuk aan kwaliteit van het leven als het er niet is). 
2,5 Voor een deel van de doelgroep noodzakelijk, voor een deel zeer wenselijk.
3 Noodzakelijk. Indien afwezig, zijn compenserende maatregelen nodig.
  Randvoorwaarde is meestal onvoldoende. Zelfstandig wonen is niet mogelijk.

Bron: Rossum, F. van e.a. Randvoorwaarden voor extramuraal wonen bij ZZP's VV 01 t/m 04. RIGO, maart 2014, p.58.